Marianne Schapmans maakt deel uit van het EQUALITY//ResearchCollective van Hogeschool Gent en zette samen met Chené Swart en Griet Bouwen ‘Storyweaving’ op de kaart in Vlaanderen. “In al mijn werk staan gelijkwaardigheid en nieuwsgierigheid centraal. Die grondhouding is enorm bevrijdend.”
“Ik had zelf een vrij onbezorgde jeugd, tot er op mijn twaalfde plots iets gebeurde dat me diep raakte. Een van mijn lieve vriendinnen uit de klas, een Marokkaans meisje, verdween zonder afscheid doordat ze werd uitgehuwelijkt. We probeerden nog brieven aan haar vader te geven in de hoop dat die haar zouden bereiken, maar we kregen nooit antwoord. Voor het eerst voelde ik écht wat onrecht is: niet over je eigen leven kunnen beslissen. En ook wij werden als vriendinnen buitengesloten, alsof het ons niet aanging. Die ervaring schudde me wakker. Het maakte me enorm gevoelig voor situaties waarin over mensen wordt beslist zonder hen.
Tot op vandaag is het een van mijn grootste allergieën: iets invullen voor iemand anders zonder echt te luisteren. Als dat minder zou gebeuren, zou er al veel veranderen. Er zou beter beleid gevoerd worden, en mensen zouden zich niet zo vaak miskend of ongezien voelen. Mensen niet zien voor wie ze zijn, heeft verregaande gevolgen."
"Mensen niet zien voor wie ze zijn, heeft verregaande gevolgen."
“Participatie is altijd al mijn drijfveer geweest. Dat begon tijdens mijn studies sociale agogiek en zette zich verder tijdens mijn werk bij de Vlaamse Jeugdraad, waar we o.a. stemrecht vanaf 16 jaar bepleitten. Daarna werkte ik ruim 12 jaar als directeur bij ‘Iedereen Verdient Vakantie’, met als opdracht: hoe kunnen mensen die leven in armoede beter deelnemen aan vrije tijd? Ook daar bleek de juiste aanpak: in gesprek gaan met de mensen zelf, samen zoeken wat nodig is.
Zo evolueerde ik gaandeweg van belangenverdediger naar verhalenwever. Waar ik in de jeugdraad één stem vertegenwoordigde, ontdekte ik bij ‘Iedereen Verdient Vakantie’ hoeveel perspectieven er tegelijk kunnen spelen. Om die samen te brengen, ging ik op zoek naar andere manieren van werken. Via netwerken rond waarderend onderzoek kwamen Peter Pula, Griet Bouwen en Chené Swart op mijn pad. En samen met mensen in armoede ontwikkelden we ‘storyweaving’ als methodiek.
"Ik evolueerde gaandeweg van belangenverdediger naar verhalenwever."
Mensen die leefden in armoede wezen ons erop dat we nog altijd onze eigen vragen stelden. Bijdragen aan wat wij belangrijk vonden. Storyweaving draait daarom niet om antwoorden krijgen, maar om ruimte creëren, waar ook hún vragen welkom zijn en we samen kunnen zoeken. Wat me daarin aanspreekt is het vermogen om “onder de waterlijn” te gaan — voorbij meningen, richting wat er écht toe doet. Door een gedeelde ambitie centraal te leggen, ontstaat er iets dat van iedereen is. Geen transactie tussen standpunten, maar transformatie. Dat vraagt traagheid, nieuwsgierigheid en het lef om de ruimte open te houden, ook al verheerlijkt onze samenleving voortdurend efficiëntie.”
Intussen werkt Marianne Schapmans als onderzoeker & ‘storyweaver’ voor het EQUALITY//ResearchCollective van Hogeschool Gent. Dit onderzoekscollectief wil sociale uitsluiting bij mensen in kwetsbare leefsituaties tegengaan, hun levenskwaliteit verhogen en het garanderen van mensenrechten bevorderen.
Marianne: “Vandaag breng ik de narratieve aanpak binnen in ons onderzoekscollectief. Voor iemand die houdt van participatie en gelijkwaardigheid is de academische wereld bijzonder, want er heerst vaak competitie. Gelukkig ben ik intussen te oud om in de val van competitie te trappen, wat me een geweldig comfort geeft. Ik heb ooit gevolleybald, maar het probleem was dat ik niet competitief genoeg was. We hadden veel plezier, maar wonnen zelden een wedstrijd. Misschien omdat ik het zoveel interessanter vind om dingen samen te doen. Je kan toch véél meer leren van anderen dan dat je alleen de beste staat te wezen?
Ik breng wél graag schoonheid en balans binnen. Een verhaal, onderzoek … moet kloppen. Als de gezamenlijke ambitie helder is en er is een verlangen om dat waar te maken, gebeurt er zoveel vanzelf. Op die manier past het academische — het onderzoekende — en het narratieve alsnog perfect samen.”
"Activisme dat inzet op schoppen, doet deuren sluiten. Dan gebeurt er te weinig voor mij. Bij zachtmoedig activisme mag de ander blijven bestaan en dat maakt verandering mogelijk. "
“Om verandering aan te blazen, trek ik vaak de kaart van ‘zachtmoedig activisme’. Klassiek activisme dat inzet op schoppen, doet deuren sluiten. Dan gebeurt er te weinig voor mij. Bij zachtmoedig activisme mag de ander blijven bestaan en dat maakt verandering mogelijk. En ik wil dat er véél verandert!
In ’t najaar kwam ik de antropologe Aminata Cairo tegen op het Festival van de Gelijkheid. Het is een inspirerende vrouw met roots in Suriname die in Amerika en Nederland woont. Ze vertelde precies hetzelfde als hoe ik het aanvoel: over dominante en alternatieve stemmen en dat je als belangenverdediger geen ingang vindt, maar net ruimte — een opening — moet laten om verandering mogelijk te maken.
Ik vond het vree speciaal dat we elk uit een compleet verschillende hoek komen en een gelijkaardige praktijk ontwikkelden. Vanuit mijn verlangen om goed beleid te maken, wil ik steeds naar alle stemmen luisteren. Zij daarentegen merkte ‘ze gaan toch niet naar me luisteren’ en besefte zo dat het belangrijk is om de stemmen van anderen mee te verweven in haar verhaal. Daarbij laat ze zich onder andere inspireren door de holy hiphop. We hebben afgesproken om het hier samen eens verder over te hebben.”
“Wie ook op mijn pad kwam is Michelle Holliday. Zij werkt rond ‘living systems’. Als onderzoekster en organisatieconsultant zet ze in op ‘thrivability’. Ze kijkt naar organisaties als levende systemen en onderzoekt hoe mensen zich krachtiger kunnen verbinden met elkaar. We vinden elkaar in het verlangen dat organisaties levende plekken kunnen zijn waar individuen het beste van zichzelf brengen en samen een geheel vasthouden zodat energie kan stromen.
Vanuit Hogeschool Gent ben ik mee aan het bouwen aan een nieuw leerecosysteem STEMM. Eentje waar we simpelweg kiezen voor de strategie om ‘een vuur te ontsteken’ en mensen uit te nodigen om mee te doen als ze zich aangetrokken voelen. We onderzoeken samen wat de betekenis is van leer- en levensgoesting. We gaan niemand overtuigen. Ik zou hoe dan ook een slechte verkoper zijn (lacht). Voor velen voelt dit nog steeds raar, toch weet ik dat deze alternatieve aanpak even waardevol kan zijn.”
"Eens je doorhebt dat overal dominante verhalen spelen, en dat jouw perspectief maar één van de velen is, kan je het niet meer ontzien."
"Eens je doorhebt dat overal dominante verhalen spelen, en dat jouw perspectief maar één van de velen is, kan je het niet meer ontzien. Zodra je beseft dat je simpelweg gevormd bent door je omgeving — en dat iedereen dus anders is — wordt nieuwsgierigheid naar de ander essentieel. Niet alleen naar de ander, maar ook naar het andere, want ook schimmels, bomen … kunnen ons veel leren.
Ik merk het keer op keer: nieuwsgierigheid opent zoveel meer deuren dan je eigenbelang verdedigen. Daarom: cultiveer nieuwsgierigheid. In jezelf en bij de ander. Want samen iets mogen onderzoeken, dat doét iets met een mens.”
Nieuwsgierig naar ‘Storyweaving’? Els Meersschaert en Marianne richten de Gilde van Verhalenwevers op om het ambacht ‘storyweaving’ te cultiveren. Je leest er meer over op de website ‘De Gilde van de Verhalenwevers’.
Copyright portretbeeld: Filip Claus
Wil je zelf een nieuw verhaal verkennen? Of denk je: Wij moeten duidelijk eens afspreken?
Benieuwd naar het 'Waarom' achter Witruimte?
© Website gemaakt door Altijd Vrijdag
